Στον κατά κόσμο Μάρκο
και Μιχάλη
στον αντιδικτατορικό
αγώνα στις αξέχαστες μέρες στο
συγκλονιστικό "Τρίγωνο των Βερμούδων":
Χαϊδελβέργη, Παρίσι, Ελλάδα (η Ελλάδα
ήταν μια κινούμενη κορυφή του τριγώνου,
άλλοτε στη Θεσσαλονίκη και άλλοτε στην
Αθήνα), μιας εποχής που για τον καθένα
μας ο Βάρναλης πέρασε τη νοσταλγική
τύψη - αναστεναγμό:
"Ἄχ, ποὖσαι νιότη, ποὔδειχνες πῶς
θὰ γινόμουν ἄλλος!"
Τρία χρόνια από τον ενεργητικό θάνατο
του Μάρκου.
Ο θάνατος, συνήθως, είναι μια
παθητική συνέπεια, αποτέλεσμα ενός
βιολογικού ή ανθρώπινου λάθους, αλλά
ορισμένες φορές ενεργητική πράξη
αυτογνωσίας και αυτοθυσίας.
Πριν λίγες μέρες επισκέφτηκα το Μάρκο
στην τελευταία του κατοικία, όπου
αναπαύεται, ξεφεύγοντας από τον κύκλο
και χαμογελώντας μέσα σε μια παράξενη
ησυχία*, χωρίς θρησκευτικά σύμβολα,
χωρίς άμφια και ΕΝΦΙΑ, χωρίς τοκοχρεωλυτικές
δόσεις δανείων, χωρίς δάκρυ, χωρίς δέος,
πένης, γυμνός και κατάμονος** και
αισθάνθηκα συγκίνηση, που εκτός από
παιδικός του φίλος και ιδεολογικός του
σύντροφος, είχα την τιμή να χοροστατήσω
ως "Αρχιεπίσκοπος" στην πολιτική
τελετή της ταφής του.
* Σεφέρης:
"οἱ παλαιοὶ νεκροὶ ξεφύγαν ἀπ᾿ τὸν
κύκλο καὶ ἀναστήθηκαν
καὶ χαμογελᾶνε μέσα σὲ μία παράξενη
ἡσυχία".
** Ρίτσος:
"Δέν ἔχω δάκρυ πιά.
Δέν ἔχω δέος.
Δέν ἔχω τίποτ' ἄλλο νὰ μοῦ πάρουν.
Πένης, γυμνός καὶ κατάμονος
– ἰδού τὰ πλούτη μου, ποὺ
κανείς δέ μπορεῖ νὰ μοῦ πάρῃ".
Έχουν περάσει πάνω από τέσσερα χρόνια,
που ο Μάρκος με κάλεσε στο σπίτι του,
ένα χρόνο πριν το ενεργητικό του θάνατο,
για να μου αποκαλύψει τη λεηλασία του
από το χρηματοπιστωτικό σύστημα εξουσίας
και τον βρήκα, ανάμεσα σε δεκάδες σωρούς
βιβλίων στο δάπεδο, γιατί τα έπιπλα ήταν
τεκμήριο πολυτελούς διαβίωσης και δεν
είχε τέτοια ευρωπαϊκά κεκτημένα παρά
το νεανικό κοσμοπολιτισμό του, να
διαβάζει μπροστά σε μια στοίβα του
περιοδικού πολιτιστικού και ιδεολογικού
στοχασμού της δεκαετίας του 1960 "Εποχές",
που είχε ως διευθυντή τον Άγγελο Τερζάκη
και συμβούλους τους Σεφέρη, (Κ. Θ.) Δημαρά,
Θεοτοκά, Σκαλιόρα, κλπ.
Ξεφυλλίζοντας μπροστά του
το πρώτο τεύχος του Μαΐου,
αν θυμάμαι καλά, του 1963
ζωντάνεψε στη μνήμη μου από το σημείωμα
της πρώτης έκδοσης η παρακάτω παράγραφος:
"Εκείνο που λιγότερο απ' όλα χρειάζεται
η ελληνική ζωή, είναι οι προγραμματικές
δηλώσεις. Αντίθετα, κοινή είναι σήμερα
η αξίωση για πραγματοποιήσεις χωρίς
επαγγελίες".
Η γνωριμία μου με το περιοδικό "Εποχές"
έγινε στα πρώτα γυμνασιακά μου χρόνια
στο γυμνάσιο της Κασσάνδρας, πριν γίνω
πνευματικός μετανάστης στη Θεσσαλονίκη,
και κόστισε τη θρησκευτική καταδίκη
μου από το φονταμενταλιστή θεολόγο
γυμνασιάρχη, ο οποίος κάθε φορά που
ερχόταν το περιοδικό στην αλληλογραφία
του σχολείου (τότε, όπως και σήμερα, το
απόρρητο της αλληλογραφίας ήταν
συνταγματική ευχή, χωρίς πρακτική
χρησιμότητα, γιατί τότε κινδύνευε η
πατρίς εθνικώς και σήμερα η χώρα
οικονομικώς*) με κλειδαμπάρωνε στο
γραφείο του και με επέβαλε να διαβάζω
και να απομνημονεύω ένα Χριστιανικό
περιοδικό με τίτλο, αν θυμάμαι καλά,
"Προς τη Νίκη", την οποία νίκη,
ειρήσθω εν παρόδω, παρά το ότι την κράτησα
δια της βίας στα χέρια μου τότε, δεν την
ξαναείδα μπροστά μου ποτέ.
Ήταν και αυτός ο Σεφέρης, που είχα
γνωρίσει την ίδια εποχή, που φώναζε με
την αγέρωχη Δωρική του αυστηρότητα:
"Μας έλεγαν θα νικήσετε όταν υποταχτείτε.
Υποταχτήκαμε και βρήκαμε τη στάχτη.
Μας έλεγαν θα νικήσετε όταν αγαπήσετε.
Αγαπήσαμε και βρήκαμε τη στάχτη.
Μας έλεγαν θα νικήσετε όταν εγκαταλείψετε
τη ζωή σας.
Εγκαταλείψαμε τη ζωή μας και βρήκαμε
τη στάχτη..."
Γραφική φιγούρα σ' αυτή την κάθε μήνα
ημερήσια απομόνωσή μου στο θρησκευτικό
πειθαρχείο ήταν ο αξέχαστος και αγαπητός
καθηγητής μου, συγγραφέας και ποιητής
Γιώργος Ιωάννου, ο οποίος με τον πρέποντα
σαρκασμό, που τον χαρακτήριζε, διέκοπτε
την απομόνωσή μου και μ' εκλιπαρούσε να
απομνημονεύσω γρήγορα το περιοδικό
"Προς τη Νίκη", ώστε να μου δώσει ο
γυμνασιάρχης τις "Εποχές", για να
μπορέσει και αυτός να τις διαβάσει.
Εκεί που έγινε η μεγάλη έκρηξη ήταν όταν
παρέλαβα το τεύχος των "Εποχών" με
κύριο θέμα "Ο Μαρξ χωρίς μύθο" και
μάλιστα με αύξηση της κυκλοφορίας του
περιοδικού κατά 100% στο σχολείο, αφού
και ένας δεύτερος μαθητής, ο πρόωρα
χαμένος συμμαθητής μου, φιλολογικό
φαινόμενο για την ηλικία μας, Α.Α, έγινε
συνδρομητής.
Μας έκλεισε και τους δυο στο θρησκευτικό
πειθαρχείο, αυξάνοντας κατά 100% και την
αναγνωσιμότητα του περιοδικού "Προς
τη Νίκη", διαθέτοντάς μας, πλέον, δυο
τεύχη προς σωφρονισμό, αφού πρώτα
δοκίμασε τη συνηθισμένη εκείνη την
εποχή δια της χειροδικίας μέθοδο.
Ευτυχώς, η παρέμβαση δύο πρώην βαθμοφόρων
του κόκκινου στρατού, της γιαγιάς μου
και ενός συμπολεμιστή της, που απείλησαν
το γυμνασιάρχη, πως αν με ξαναενοχλήσει
θα τον πετάξουν έξω από την εκκλησία,
στην οποία κάθε Κυριακή ναρκισσευόταν
ως ιεροκήρυκας, είχε διπλό αποτέλεσμα.
Εγώ απαλλάχτηκα από το μηνιαίο πειθαρχείο
και το εκκλησίασμα από τον ιεροκήρυκα.
"Και ο Άγιος χρειάζεται φοβέρα".
Όλο αυτό το εισαγωγικό ρομαντικό αφήγημα
ήταν πολύ μακροσκελές για να δικαιολογήσω
τον τίτλο του σημερινού σημειώματος "Ο
Μαρξ χωρίς μύθο", όμως είμαστε λαός
που αντέξαμε και αφομοιώσαμε ως
μηρυκαστικά θηλαστικά ακόμα και τα
παραμύθια της Χαλιμάς του ποιμένα και
πολιτικού ιεροκήρυκα της δήθεν Αριστεράς,
που ανουσιούργησε και ανοησιουργεί
πάνω στα ιερά και τα όσιά της, ταυτίζοντάς
τη με το συμβιβασμό, την υποτέλεια και
τον καιροσκοπισμό.
Παρακολουθείστε, λοιπόν, παρακάτω μια
συγκλονιστική προφητεία από τον πρώτο
τόμο του "Κεφαλαίου" του Μαρξ, όπου
ο "Μαρξ χωρίς μύθο" προλέγει με
ακρίβεια Ελβετού ωρολογοποιού τα
μελλούμενα του χρηματοπιστωτικού
καπιταλισμού.
Σήμερα, που ζούμε το μέλλον του Μαρξ,
μπορούμε να δικαιώσουμε το παρελθόν
του, για τις απόψεις που διατυπώνει στο
"Κεφάλαιο", που επιγραμματικά
αναφέρονται στα παρακάτω:
1. Ο εθνικός πλούτος ανήκει στην ολιγαρχία,
ενώ ο πλούτος του χρέους είναι το μόνο
κοινωνικό αγαθό, που ανήκει σε όλους.
2. Το χρέος προικίζει το μη παραγωγικό
πλούτο, αυτό που συχνά έχω αποκαλέσει
παρασιτικό χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό.
3. Οι δανειστές δανείζουν υποσχετικές,
τις οποίες ανταλλάσσουν με χρεώγραφα,
κρατώντας τον πλούτο τους και κατά τη
λαϊκή θυμοσοφία "έχουν και την πίτα
ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο".
4. Οι τράπεζες είναι σαν τα δικέφαλα
φίδια. Δημιουργήθηκαν ως δανειστές του
κράτους και άρπαξαν από αυτό το προνόμιο
της παραγωγής χρήματος για δανεισμό
στους πολίτες. Είναι οι ιδανικοί
νταβατζήδες του χρηματοπιστωτικού
μπουρδέλου, που παράγουν πλούτο χωρίς
αλυσίδα παραγωγής και χωρίς τους
κινδύνους της, λαδώνοντας τα γρανάζια
τους με τα χρήματα των πολιτών, αυτό το
ραφηναρισμένο λάδι της εκμετάλλευσης,
που όταν η τράπεζα είναι κερδοφόρα κάνει
τον καταθέτη πελάτη, μοιράζοντας τα
πλούτη στους μετόχους της και όταν η
τράπεζα γίνεται προβληματική ανάγει
τον καταθέτη σε αναγκαστικό μέτοχο, που
σηκώνει το σταυρό του μαρτυρίου της
χρεοκοπίας της.
5. Φαντάζομαι θα σας
θυμίζει πολλά η άποψη του Μαρξ, πως η
απειλή κατά της χρηματοπιστωτικής
εκμετάλλευσης ανάγεται σε υπέρτατο
έγκλημα, ευτελίζοντας την ηθική και
νομική υπόσταση του εγκλήματος, όταν
στην Αγγλία, κατά το Μαρξ, από το κάψιμο
των μαγισσών πέρασαν στο κρέμασμα των
παραχαρακτών των τραπεζογραμματίων,
όπως και στην Ελλάδα σήμερα, η φοροδιαφυγή
θεωρείται επαχθέστερη του φόνου,
οδηγώντας στην παγίωση μιας επικίνδυνης
κοινωνικής αντίληψης, πως είναι
προτιμότερο να σκοτώσεις παρά να
φοροδιαφύγεις, κι αυτό γιατί η φορολογία
είναι ένας ακόμα μηχανισμός ανατροφοδότησης
του χρηματοπιστωτικού συστήματος, μέσω
της εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους.
6. Το δημόσιο χρέος
καί η φορολογία έχουν συμπληρωματικούς
ρόλους στην κεφαλαιοποίηση του πλούτου
καί την αθλιότητα των λαών.
Αυτό που δεν μπορεί
να αρπάξει το κεφάλαιο με την εκμετάλλευση
της εργασίας, το αρπάζει για λογαριασμό
του κεφαλαίου το κράτος με την εκμετάλλευση
της φορολογίας.
Οι τίτλοι που χρησιμοποιώ στις διάφορες
ενότητες από το "Κεφάλαιο" και τα
τονισμένα γράμματα είναι δικά μου, όχι
γιατί έχω τη διαστροφή να βάλω χέρι στο
Μαρξ, αλλά για να διευκολύνω την
κωδικοποίηση της μελέτης σας.
ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΧΡΕΟΣ, Η ΘΡΗΣΚΟΛΟΓΙΑ
ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ
"Το σύστημα της δημόσιας πίστης, δηλ.
των κρατικών χρεών, που τις αρχές του
τις ανακαλύπτουμε κιόλας το μεσαίωνα
στη Γένουα και τη Βενετία, διαδόθηκε σ’
όλη την Ευρώπη στη διάρκεια της περιόδου
της μανιφακτούρας. Το αποικιακό σύστημα
με το θαλάσσιο εμπόριό του και με τους
εμπορικούς πολέμους του χρησίμευσε σαν
θερμοκήπιο. Έτσι στέριωσε πρώτα στην
Ολλανδία. Το δημόσιο χρέος, δηλ. το
ξεπούλημα του κράτους –αδιάφορο αν
είναι απολυταρχικό, συνταγματικό ή
δημοκρατικό κράτος–, βάζει τη σφραγίδα
του στην κεφαλαιοκρατική εποχή. Το
μοναδικό κομμάτι του λεγόμενου εθνικού
πλούτου, που στους σύγχρονους λαούς
ανήκει πραγματικά στο σύνολο του λαού,
είναι το δημόσιο χρέος. Γι' αυτό είναι
πέρα για πέρα συνεπής η σύγχρονη θεωρία
που λέει πως ένας λαός γίνεται τόσο πιο
πλούσιος, όσο πιο βαθιά βουτιέται στα
χρέη. Το δημόσιο χρέος γίνεται το credo
(πιστεύω) του κεφαλαίου. Και από τη στιγμή
που εμφανίζεται η χρέωση του δημοσίου,
τη θέση του αμαρτήματος ενάντια στο
άγιο πνεύμα, για το οποίο δεν υπάρχει
άφεση, την παίρνει η καταπάτηση της
πίστης απέναντι στο δημόσιο χρέος".
ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑ, ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΣ
ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΙΤΙΚΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ
"Το δημόσιο χρέος γίνεται ένας από
τους πιο δραστικούς μοχλούς της
πρωταρχικής συσσώρευσης. Σαν με μαγικό
ραβδί προικίζει το μη παραγωγικό χρήμα
με παραγωγική δύναμη και το μετατρέπει
έτσι σε κεφάλαιο, χωρίς νάναι υποχρεωμένο
να εκτεθεί στους κόπους και τους
κινδύνους, που είναι αχώριστοι από τη
βιομηχανική, μα ακόμα κι από την
τοκογλυφική τοποθέτηση. Οι πιστωτές
του δημοσίου στην πραγματικότητα δεν
δίνουν τίποτα, γιατί το ποσό που δανείζουν
μετατρέπεται σε κρατικά ευκολομεταβιβάσιμα
χρεώγραφα, που στα χέρια τους εξακολουθούν
να λειτουργούν, όπως θα λειτουργούσαν
αν ήταν ισόποσο μετρητό χρήμα. Άσχετα
όμως και από την τάξη των αργόσχολων
εισοδηματιών που δημιουργείται μ’ αυτό
τον τρόπο και τον αυτοσχέδιο πλούτο των
χρηματιστών που παίζουν το ρόλο του
μεσίτη ανάμεσα στην κυβέρνηση και το
έθνος –καθώς και των φοροενοικιαστών,
των εμπόρων, των ιδιωτών εργοστασιαρχών,
που μια καλή μερίδα κάθε κρατικού δανείου
τούς προσφέρει την υπηρεσία ενός
κεφαλαίου πεσμένου από τον ουρανό– το
δημόσιο χρέος έχει δημιουργήσει τις
μετοχικές εταιρείες, το εμπόριο με
συναλλάξιμες αξίες όλων των ειδών, την
επικαταλλαγή, με δυο λόγια: το παιχνίδι
στο χρηματιστήριο και τη σύγχρονη
τραπεζοκρατία".
ΤΡΑΠΕΖΕΣ, ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ
"Οι στολισμένες
με εθνικούς τίτλους μεγάλες τράπεζες
ήταν από τη γέννησή τους απλώς εταιρίες
ιδιωτών σπεκουλάντηδων, πού στάθηκαν
στο πλευρό των κυβερνήσεων και που χάρη
στα προνόμια που πήραν, ήταν σε θέση να
δανείζουν σ' αυτές χρήματα. Γι' αυτό η
διόγκωση τον δημόσιου χρέους δεν έχει
άλλον πιο αλάθητο μετρητή από την
προοδευτική άνοδο των μετοχών αυτών
των τραπεζών, που ή πλέρια ανάπτυξή
τους χρονολογείται απ την ίδρυση της
Τράπεζας της Αγγλίας (1694). Η Τράπεζα της
Αγγλίας άρχισε τη δράση της δανείζοντας
στην κυβέρνηση τα χρήματα της με τόκο
8%. Ταυτόχρονα είχε εξουσιοδοτηθεί από
τη βουλή από το ίδιο κεφάλαιο να κόβει
νόμισμα, δανείζοντάς το ακόμα μια φορά
στο κοινό με τη μορφή τραπεζογραμματίων.
Με τα τραπεζογραμμάτια αυτά, είχε το
δικαίωμα να προεξοφλεί συναλλαγματικές,
να δανείζει επί ενεχύρω εμπορευμάτων
και ν' αγοράζει ευγενή μέταλλα Δεν πέρασε
πολύς καιρός και το πιστωτικό αυτό
χρήμα, που δημιούργησε η ίδια, έγινε το
νόμισμα, με το οποίο η Τράπεζα της Αγγλίας
έδινε δάνεια στο κράτος και πλήρωνε για
λογαριασμό του κράτους τους τόκους του
δημόσιου χρέους. Και σα να μην ήταν
αρκετό, ό,τι έδινε με το ένα χέρι για να
εισπράττει περισσότερα με το άλλο,
έμενε, ακόμα και τη στιγμή που εισέπραττε,
αιώνιος πιστωτής του έθνους ως την
τελευταία πεντάρα που είχε δόσει.
Σιγά-σιγά έγινε ό αναπόφευχτος φύλακας
του μεταλλικού θησαυρού της χώρας και
το κέντρο έλξης όλης της εμπορικής
πίστης. Τον ίδιο καιρό που έπαψαν στην
Αγγλία να καίνε μάγισσες, άρχισαν να
κρεμούν παραχαράκτες τραπεζογραμματίων.
Ποια είναι ή εντύπωση που προκάλεσε
στους συγχρόνους τους η ξαφνική εμφάνιση
αυτής της φάρας των τραπεζοκρατών,
χρηματιστών, εισοδηματιών, μεσιτών,
σπεκουλάντηδων και σκυλόψαρων του
χρηματιστηρίου, το δείχνουν τα γραφτά
του καιρού εκείνου, λ.χ. του Μπόλινμπροκ".
ΧΡΕΟΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΟΚΟΓΛΥΦΙΑ
(ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΣ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ)
"Μαζί με τα
δημόσια χρέη δημιουργήθηκε ένα διεθνές
πιστωτικό σύστημα, που συχνά για τούτον
ή για κείνον το λαό αποτελεί μια από τις
κρυφές πηγές της πρωταρχικής συσσώρευσης.
Έτσι, οι προστυχιές του βενετσιάνικου
ληστρικού συστήματος αποτελούν μια
τέτοια κρυφή βάση του κεφαλαιακού
πλούτου της Ολλανδίας, που ή Βενετία
της παρακμής της δάνειζε μεγάλα χρηματικά
ποσά. Το ίδιο ισχύει και για τις σχέσεις
Όλλανδίας καί Αγγλίας. Στις αρχές κιόλας
του 18ου αιώνα έχουν υπερφαλαγγιστεί
κατά πολύ οι μανουφακτούρες της Όλλανδίας,
πού έχει παύσει νά είναι κυρίαρχο
εμπορικό καί βιομηχανικό έθνος. Γι' αυτό
από το 1701 ώς το 1776 μια από τις κύριες
επιχειρήσεις της Όλλανδίας είναι να
δανείζει τεράστια κεφάλαια ειδικά στον
ισχυρό ανταγωνιστή της, την Αγγλία. Κάτι
παρόμοιο γίνεται σήμερα ανάμεσα στην
Αγγλία καί τις Ενωμένες Πολιτείες. Πολλά
κεφάλαια, πού εμφανίζονται σήμερα στις
Ενωμένες Πολιτείες χωρίς πιστοποιητικό
γέννησης είναι αίμα παιδιών που μόλις
χτες είχε κεφαλαιοποιηθεί στην Αγγλία".
ΧΡΕΟΣ ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ: ΟΙ ΔΙΔΥΜΟΙ ΠΥΡΓΟΙ
ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΥ (ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ
ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΚΛΑΒΙΑΣ)
"Επειδή το δημόσιο χρέος στηρίζεται
στα κρατικά έσοδα, πού οφείλουν να
καλύπτουν τις χρονιάτικες τοκοχρεωλυτικές
κλπ. πληρωμές, το σύγχρονο φορολογικό
σύστημα έγινε αναγκαίο συμπλήρωμα του
συστήματος των εθνικών δανείων. Τα
δάνεια δίνουν τη δυνατότητα στην
κυβέρνηση ν' αντεπεξέρχεται σε έκτακτα
έξοδα, χωρίς να γίνεται αυτό αμέσως
αισθητό στον φορολογούμενο, μετά όμως
άπαιτούν αυξημένους φόρους. Από την
άλλη μεριά, η αύξηση των φόρων, πού
προκλήθηκε με τη συσσώρευση απανωτών
δανείων, αναγκάζει την κυβέρνηση σε
κάθε περίπτωση καινούργιων έκτακτων
εξόδων να καταφεύγει διαρκώς σε καινούργια
δάνεια. Ετσι, το σύγχρονο φορολογικό
σύστημα, πού άξονάς του είναι οι φόροι
στα πιο αναγκαία μέσα συντήρησης
(επομένως και το ακρίβαιμά τους), κρύβει
μέσα του το σπέρμα της αυτόματης
προοδευτικής αύξησης. Η υπερφορολόγηση
δεν είναι επεισόδιο, αλλά μάλλον αρχή.
Γι' αυτό στην Όλλανδία, όπου
πρωτοεγκαινιάστηκε το σύστημα αυτό, ό
μεγάλος πατριώτης Ντε Βίττ τό εξύμνησε
στα «Αξιώματά» του και το χαρακτήρισε
σαν το καλύτερο σύστημα για να γίνει ο
εργάτης υπάκουος, λιτοδίαιτος, φιλόπονος
και... γιά να παραφορτωθεί με δουλιά.
Ωστόσο, ή καταστρεπτική επίδραση που
ασκεί στην κατάσταση των μισθωτών
εργατών μας ενδιαφέρει εδώ λιγότερο
από τη βίαιη απαλλοτρίωση του αγρότη,
του χειροτέχνη, με δυο λόγια όλων των
συστατικών μερών της μικρής αστικής
τάξης, πού προκαλεί. Πάνω στο ζήτημα
αυτό δεν υπάρχουν δυο γνώμες, ούτε ακόμα
και στους αστούς οικονομολόγους. Η
απαλλοτριωτική αποτελεσματικότητα του
φορολογικού συστήματος εντείνεται
επιπλέον με το προστατευτικό σύστημα,
πού αποτελεί ένα από τα συστατικά του
μέρη.
Ο μεγάλος ρόλος, που το δημόσιο χρέος
και το αντίστοιχό του φορολογικό σύστημα
παίζουν στην κεφαλαιοποίηση του πλούτου
και στην απαλλοτρίωση των μαζών, ώθησε
πλήθος συγγραφείς, όπως τον Κόμπετ, τον
Ντάμπλνταιη και άλλους, να κάνουν το
λάθος ν' αναζητούν σ' αυτό τη βασική
αίτια της αθλιότητας των σύγχρονων
λαών".
POSTLUDIUM (ΑΠΟ ΤΟΝ
ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ ΣΤΟ ΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ
ΧΡΗΜΑ)
"Το δημόσιο χρέος γίνεται ένας από
τους πιο δραστικούς μοχλούς της
πρωταρχικής συσσώρευσης. Σαν με μαγικό
ραβδί προικίζει το μη παραγωγικό χρήμα
με παραγωγική δύναμη και το μετατρέπει
έτσι σε κεφάλαιο".
* Πάντως, δεν χρειάσθηκε ούτε μισό αιώνα
η πατρίδα να γίνει μια χώρα, η εθνική
συνείδηση να γίνει μια ευρωπαϊκή ρωσική
σαλάτα, η Αμερικανική εξάρτηση να γίνει
Ευρωπαϊκή, το σχέδιο Μάρσαλ να γίνει
πρόγραμμα χρηματοπιστωτικής σταθερότητας
και η εθνικοφροσύνη να γίνει οικονομοφροσύνη.
Παντα, "Ἐπὶ Ἀσπαλάθων...", όπως στο
τελευταίο ποίημα του Σεφέρη, που γράφτηκε
στις 31 Μαρτίου του 1971 και δημοσιεύτηκε
στις 23 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς,
τρεις μέρες μετά το θάνατό του, στην
εφημερίδα "Το Βήμα":
"... Τ᾿ ὄνομα τοῦ κίτρινου θάμνου
δὲν ἄλλαξε ἀπὸ κείνους τοὺς καιρούς.
Τὸ βράδυ βρῆκα τὴν περικοπή:
«τὸν ἔδεσαν χειροπόδαρα» μᾶς λέει
«τὸν ἔριξαν χάμω καὶ τὸν ἔγδαραν
τὸν ἔσυραν παράμερα τὸν καταξέσκισαν
ἀπάνω στοὺς ἀγκαθεροὺς ἀσπάλαθους
καὶ πῆγαν καὶ τὸν πέταξαν στὸν Τάρταρο
κουρέλι».
Ἔτσι στὸν κάτω κόσμο πλέρωνε τὰ κρίματά
του
Ὁ Παμφύλιος ὁ Ἀρδιαῖος ὁ πανάθλιος
Τύραννος".
Μάρκο
Απόλαυσε στην ευτυχία του άλλου κόσμου
την τιμωρία του Αρδιαίου και των άλλων
τυράννων, αυτών που βρήκες εκεί και
αυτών που θα φτάσουν μετά από σένα, όπως
την περιγράφει ο Πλάτωνας στην "Πολιτεία"
του:
"[614b] Λέγοις ἄν, ἔφη, ὡς οὐ πολλὰ
ἄλλ’ ἥδιον ἀκούοντι.
Ἀλλ’ οὐ μέντοι σοι, ἦν
δ’ ἐγώ, Ἀλκίνου γε ἀπόλογον
ἐρῶ, ἀλλ’ ἀλκίμου μὲν ἀνδρός, Ἠρὸς
τοῦ Ἀρμενίου, τὸ
γένος Παμφύλου· ὅς ποτε ἐν πολέμῳ
τελευτήσας, ἀναιρε-
θέντων δεκαταίων τῶν νεκρῶν ἤδη
διεφθαρμένων, ὑγιὴς μὲν
ἀνῃρέθη, κομισθεὶς δ’ οἴκαδε μέλλων
θάπτεσθαι δωδεκαταῖος
ἐπὶ τῇ πυρᾷ κείμενος ἀνεβίω, ἀναβιοὺς
δ’ ἔλεγεν ἃ ἐκεῖ
ἴδοι. ἔφη δέ, ἐπειδὴ οὗ ἐκβῆναι, τὴν
ψυχὴν πορεύεσθαι
[614c] μετὰ πολλῶν, καὶ ἀφικνεῖσθαι σφᾶς
εἰς τόπον τινὰ δαιμόνιον,
ἐν ᾧ τῆς τε γῆς δύ’ εἶναι χάσματα
ἐχομένω ἀλλήλοιν καὶ
τοῦ οὐρανοῦ αὖ ἐν τῷ ἄνω ἄλλα
καταντικρύ. δικαστὰς δὲ
μεταξὺ τούτων καθῆσθαι, οὕς, ἐπειδὴ
διαδικάσειαν, τοὺς μὲν
δικαίους κελεύειν πορεύεσθαι τὴν εἰς
δεξιάν τε καὶ ἄνω διὰ
τοῦ οὐρανοῦ, σημεῖα περιάψαντας τῶν
δεδικασμένων ἐν τῷ
πρόσθεν, τοὺς δὲ ἀδίκους τὴν εἰς
ἀριστεράν τε καὶ κάτω,
ἔχοντας καὶ τούτους ἐν τῷ ὄπισθεν
σημεῖα πάντων ὧν
[614d] ἔπραξαν. ἑαυτοῦ δὲ προσελθόντος
εἰπεῖν ὅτι δέοι αὐτὸν
ἄγγελον ἀνθρώποις γενέσθαι τῶν ἐκεῖ
καὶ διακελεύοιντό οἱ
ἀκούειν τε καὶ θεᾶσθαι πάντα τὰ ἐν
τῷ τόπῳ. ὁρᾶν δὴ
ταύτῃ μὲν καθ’ ἑκάτερον τὸ χάσμα
τοῦ οὐρανοῦ τε καὶ τῆς
γῆς ἀπιούσας τὰς ψυχάς, ἐπειδὴ αὐταῖς
δικασθείη, κατὰ δὲ
τὼ ἑτέρω ἐκ μὲν τοῦ ἀνιέναι ἐκ τῆς
γῆς μεστὰς αὐχμοῦ τε
καὶ κόνεως, ἐκ δὲ τοῦ ἑτέρου καταβαίνειν
ἑτέρας ἐκ τοῦ
[614e] οὐρανοῦ καθαράς. καὶ τὰς ἀεὶ
ἀφικνουμένας ὥσπερ ἐκ
πολλῆς πορείας φαίνεσθαι ἥκειν, καὶ
ἁσμένας εἰς τὸν λει-
μῶνα ἀπιούσας οἷον ἐν πανηγύρει
κατασκηνᾶσθαι, καὶ ἀσπά-
ζεσθαί τε ἀλλήλας ὅσαι γνώριμαι, καὶ
πυνθάνεσθαι τάς τε
ἐκ τῆς γῆς ἡκούσας παρὰ τῶν ἑτέρων
τὰ ἐκεῖ καὶ τὰς ἐκ
τοῦ οὐρανοῦ τὰ παρ’ ἐκείναις.
διηγεῖσθαι δὲ ἀλλήλαις τὰς
[615a] μὲν ὀδυρομένας τε καὶ κλαούσας,
ἀναμιμνῃσκομένας ὅσα τε
καὶ οἷα πάθοιεν καὶ ἴδοιεν ἐν τῇ ὑπὸ
γῆς πορείᾳ ―εἶναι δὲ
τὴν πορείαν χιλιέτη― τὰς δ’ αὖ ἐκ
τοῦ οὐρανοῦ εὐπαθείας
διηγεῖσθαι καὶ θέας ἀμηχάνους τὸ
κάλλος. τὰ μὲν οὖν
πολλά, ὦ Γλαύκων, πολλοῦ χρόνου
διηγήσασθαι· τὸ δ’ οὖν
κεφάλαιον ἔφη τόδε εἶναι, ὅσα πώποτέ
τινα ἠδίκησαν καὶ
ὅσους ἕκαστοι, ὑπὲρ ἁπάντων δίκην
δεδωκέναι ἐν μέρει,
ὑπὲρ ἑκάστου δεκάκις ―τοῦτο δ’
εἶναι κατὰ ἑκατονταετηρίδα
[615b] ἑκάστην, ὡς βίου ὄντος τοσούτου
τοῦ ἀνθρωπίνου― ἵνα δεκαπλάσιον τὸ
ἔκτεισμα τοῦ ἀδικήματος ἐκτίνοιεν,
καὶ οἷον εἴ
τινες πολλοῖς θανάτων ἦσαν αἴτιοι,
ἢ πόλεις προδόντες ἢ
στρατόπεδα, καὶ εἰς δουλείας
ἐμβεβληκότες ἤ τινος ἄλλης
κακουχίας μεταίτιοι, πάντων τούτων
δεκαπλασίας ἀλγηδόνας
ὑπὲρ ἑκάστου κομίσαιντο, καὶ αὖ εἴ
τινας εὐεργεσίας εὐερ-
γετηκότες καὶ δίκαιοι καὶ ὅσιοι
γεγονότες εἶεν, κατὰ ταὐτὰ
[615c] τὴν ἀξίαν κομίζοιντο. τῶν δὲ
εὐθὺς γενομένων καὶ ὀλίγον
χρόνον βιούντων πέρι ἄλλα ἔλεγεν οὐκ
ἄξια μνήμης. εἰς
δὲ θεοὺς ἀσεβείας τε καὶ εὐσεβείας
καὶ γονέας καὶ αὐτόχειρος
φόνου μείζους ἔτι τοὺς μισθοὺς
διηγεῖτο.
Ἔφη γὰρ δὴ παραγενέσθαι
ἐρωτωμένῳ ἑτέρῳ ὑπὸ ἑτέρου
ὅπου εἴη Ἀρδιαῖος ὁ μέγας. ὁ δὲ
Ἀρδιαῖος οὗτος τῆς
Παμφυλίας ἔν τινι πόλει τύραννος
ἐγεγόνει, ἤδη χιλιοστὸν
ἔτος εἰς ἐκεῖνον τὸν χρόνον, γέροντά
τε πατέρα ἀποκτείνας
[615d] καὶ πρεσβύτερον ἀδελφόν, καὶ
ἄλλα δὴ πολλά τε καὶ ἀνόσια
εἰργασμένος, ὡς ἐλέγετο. ἔφη οὖν
τὸν ἐρωτώμενον εἰπεῖν,
«Οὐχ ἥκει», φάναι, «οὐδ’ ἂν ἥξει
δεῦρο. ἐθεασάμεθα γὰρ
οὖν δὴ καὶ τοῦτο τῶν δεινῶν θεαμάτων·
ἐπειδὴ ἐγγὺς τοῦ
στομίου ἦμεν μέλλοντες ἀνιέναι καὶ
τἆλλα πάντα πεπονθότες,
ἐκεῖνόν τε κατείδομεν ἐξαίφνης
καὶ ἄλλους ―σχεδόν τι αὐτῶν
τοὺς πλείστους τυράννους· ἦσαν δὲ
καὶ ἰδιῶταί τινες τῶν
[615e] μεγάλα ἡμαρτηκότων― οὓς οἰομένους
ἤδη ἀναβήσεσθαι οὐκ
ἐδέχετο τὸ στόμιον, ἀλλ’ ἐμυκᾶτο
ὁπότε τις τῶν οὕτως
ἀνιάτως ἐχόντων εἰς πονηρίαν ἢ μὴ
ἱκανῶς δεδωκὼς δίκην
ἐπιχειροῖ ἀνιέναι. ἐνταῦθα δὴ
ἄνδρες, ἔφη, ἄγριοι, διάπυροι
ἰδεῖν, παρεστῶτες καὶ καταμανθάνοντες
τὸ φθέγμα, τοὺς μὲν
διαλαβόντες ἦγον, τὸν δὲ Ἀρδιαῖον
καὶ ἄλλους συμποδί-
[616a] σαντες χεῖράς τε καὶ πόδας καὶ
κεφαλήν, καταβαλόντες καὶ
ἐκδείραντες, εἷλκον παρὰ τὴν ὁδὸν
ἐκτὸς ἐπ’ ἀσπαλάθων
κνάμπτοντες, καὶ τοῖς ἀεὶ παριοῦσι
σημαίνοντες ὧν ἕνεκά
τε καὶ ὅτι εἰς τὸν Τάρταρον
ἐμπεσούμενοι ἄγοιντο». ἔνθα
δὴ φόβων, ἔφη, πολλῶν καὶ παντοδαπῶν
σφίσι γεγονότων,
τοῦτον ὑπερβάλλειν, μὴ γένοιτο
ἑκάστῳ τὸ φθέγμα ὅτε
ἀναβαίνοι, καὶ ἁσμενέστατα ἕκαστον
σιγήσαντος ἀναβῆναι.
καὶ τὰς μὲν δὴ δίκας τε καὶ τιμωρίας
τοιαύτας τινὰς
[616b] εἶναι, καὶ αὖ τὰς εὐεργεσίας
ταύταις ἀντιστρόφους".
Επειδή πολλοί σύγχρονοι
τύραννοι της χώρας μας δεν θα κατανοήσουν
τη γλώσσα της "Πολιτείας" του
Πλάτωνα, αφού δεν έμαθαν ποτέ Ελληνικά
στις ΧαϊβανοΧαρβαντιάδες**, και δεν θα
κατανοήσουν και την επερχόμενη τιμωρία
τους, μεταφέρω μια μετάφραση του
Πλατωνικού κειμένου, από τη στιγμή, που
για τους τυράννους ολοκληρωνόταν η
τιμωρία των αδίκων και ετοιμάζονταν να
βγουν στο φως, το στόμιο του Άδη δεν τους
δεχόταν και έβγαζε ένα άγριο μουγκρητό.
"Τὴν ἴδια ὥρα
ἄντρες ἄγριοι καὶ ὅλο φωτιὰ ποὺ
βρισκόταν ἐκεῖ καὶ ἤξεραν τί σημαίνει
αὐτὸ τὸ μουγκρητό, τὸν Ἀρδιαῖο καὶ
μερικοὺς ἄλλους ἀφοῦ τοὺς ἔδεσαν τὰ
χέρια καὶ τὰ πόδια καὶ τὸ κεφάλι, ἀφοῦ
τοὺς ἔριξαν κάτω καὶ τοὺς ἔγδαραν,
ἄρχισαν νὰ τοὺς σέρνουν ἔξω ἀπὸ τὸ
δρόμο καὶ νὰ τοὺς ξεσκίζουν ἐπάνω στ᾿
ἀσπαλάθια καὶ σὲ ὅλους ὅσοι περνοῦσαν
ἀπὸ ἐκεῖ ἐξηγοῦσαν τὶς αἰτίες ποὺ
τὰ παθαίνουν αὐτὰ καὶ ἔλεγαν πὼς
τοὺς πηγαίνουν νὰ τοὺς ρίξουν στὰ
Τάρταρα".
** Χαϊβάνι στη χωρική
μου διάλεκτο, τη διάλεκτο μιας αποικίας
των Ερετριέων, είναι ο ηλίθιος και είναι
λέξη ουδετέρου γένους, ως μεγαλοπρεπώς
υποτιμητική.