TROIS MOMENTS MUSICAUX
(LOIN DE LA GRÈCE)
{ΤΡΕΙΣ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ
(ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ)}
Πολλοι μου διατυπωσαν το παραπονο, πως απο την αρχη της χρονιας εχω χαθει.
Νομιζω πως μ' αδικουν, αφου η ηλεκτρονικη παρουσια μου με 50 σχολια και αρθρα το διαστημα αυτο ειναι παγια και διαρκης, μεχρι να βαρεθω και να σταματησω.
Εξαλλου, η ηλεκτρονικη παρουσια μου ειναι πιο χρησιμη απο τη φυσικη, την οποια φυσικη δεν αξιζει και δεν σκοπευω να παραχωρησω σε κανεναν αλλο περα απο τις τρεις μεγαλες μου αγαπες, την Claudine, τη Chloé και τη Jagie, που την εχουν πραγματικα αναγκη και την εκτιμουν.
Στην πρωτη μουσικη στιγμη δυο σπανιες εκτελεσεις με ενα κοινο στοιχειο, την καταπληκτικη φωνη της Irma Kolassi, ξαδελφης του επισης ιστορικου μαεστρου και βιολονιστα Βυρωνα Κολαση (χρησιμοποιω τη Λατινικη της γραφη, γιατι μ' αυτη διεπρεψε κοντα στους μεγαλυτερους δημιουργους του 20ου αιωνα, πχ Stravinsky, Prokofiev, με κεντρο το Παρισι, οπου και διδαξε στη Schola Cantorum).
Η πρωτη εκτελεση του 1956 με τη London Philharmonic Orchestra του Poème de l'amour et de la mer (Ποιημα της αγαπης και της θαλασσας) του Amédée - Ernest Chausson.
Kαλοκαιρινο εργο πανω σε δυο ποιηματα του Maurice Bouchor με ενα συντομο ορχηστρικο Ιντερλουντιο, στο οποιο, περα απο τη φωνη της Irma Kolassi, μπορει κανεις να απολαυσει το Γαλλικο ηχοχρωμα και την ερωτικη ποιηση σε μια μυσταγωγια, που μονο το Παρισινο περιβαλλον και η Γαλλικη γλωσσα μπορουν να αποδωσουν, γι' αυτο και δεν ασελγω κανοντας αποπειρα απoδοσης του στην Ελληνικη γλωσσα, που αν θελει κανεις να τη μισησει δεν εχει παρα να υπομεινει για λιγα λεπτα το μαρτυριο της λεκτικης πολιτικης φαλαγγας.
Ευτυχως, ομως, υπαρχει η Αρχαιοελληνικη γραμματεια και τα πατερικα κειμενα, η εκκλησιαστικη υμνογραφια και το δημοτικο τραγουδι, ο Ρηγας Φεραιος και ο Μακρυγιαννης, ο Ροιδης και ο Παπαδιαμαντης, ο Παλαμας και ο Ριτσος, ο Σεφερης και ο Ελυτης, ο Γιανναρας και ο Ζουραρις, κλπ, κλπ.
Τα ποιητικα κειμενα του Maurice Bouchor ειναι ζωγραφισμενα με λεπτεπιλεπτες αποχρωσεις, ανυπαρκτες στη χωρα της μνημονιοθεραπειας, που πολυ φοβαμαι πως θα υποβαλλει στη λιτοτητα ακομα και τον ερωτα, αφου ηδη εχει βαλει χερι σε μια παραπλευρη, πολλες φορες και ανεπιθυμητη, συνεπεια του, τα παιδια.
Διπλα στον Ηρωδη και τον Hitler υπηρχαν γυναικες, που εδιναν αιγλη στη βαρβαροτητα, η Σαλωμη και η Eva Braun.
To προβλημα ειναι οταν διπλα στην ιδια τη βαρβαροτητα βρισκεται ενας αποκρουστικος σακατης, που κανει τα απεχθη συμβολα της ελκυστικα.
"La fleur des eaux
.............................
L'air est plein d'une odeur exquise de lilas,
La mer au grand soleil va toute s'embraser,
............................
O ciel qui de ses yeux dois porter la couleur,
...........................
La mer chante, et le vent moqueur
Raille l'angoisse de mon cœur".
Interlude
"La mort de l'amour
..............................
Le vent roulait les feuilles mortes;
Mes pensées
Roulaient comme des feuilles mortes,
Dans la nuit.
............................
Comme des fronts de morts nos fronts avaient pâli,
Et, muet, me penchant vers elle, je pus lire
Ce mot fatal écrit dans ses grands yeux: l'oubli.
..............................
Le temps des lilas et le temps des roses
Ne reviendra plus à ce printemps-ci;
..............................
Le temps des lilas et le temps des roses
Est passé, le temps des œillets aussi.
..............................
Le temps des lilas et le temps des roses
Avec notre amour est mort à jamais".
Η δευτερη εκτελεση του 1959 με τη Συμφωνικη Ορχηστρα του BBC και μαεστρο τον ιδιο τον συνθετη στην οπερα - ορατοριο Οedipus Rex (Οιδιπους Τυραννος) του Igor Stravinsky, σε κειμενα του Jean Cocteau, με τον ιδιο τον Jean Cocteau στα αφηγηματικα μερη και την Irma Kolassi ως Ιοκαστη, σε ζωντανη ηχογραφηση απο το Royal Festival Hall του Λονδινου.
Μοναδικη στιγμη με τρια ιερα τερατα, Igor Stravinsky, Jean Cocteau και Irma Kolassi.
Η δευτερη μουσικη στιγμη, απο την οπερα της Lyon, που μας εχει συνηθισει με πρωτοποριακες και ευρηματικες παραγωγες.
Θυμαμαι πριν χρονια την παραγωγη της λυρικης φαντασιας του Ravel σε δυο μερη L'enfant et les sortilèges (Το παιδι και τα μαγια), στην οποια περα απο την αρτιοτητα της σκηνικης παρουσιας, ξεχωριζε η ευρηματικοτητα της ορχηστρικης μεταγραφης, για πιανο (4 χερια), βιολοντσελο και φλαουτο.
"Μνημονιακη", αλλα εντυπωσιακη, παρεμβαση στην εμπρεσιονιστικη ορχηστρικη αφθονια του Ravel, που δεν στραγγαλισε, ομως, κανενα απο τα ενορχηστρωτικα της δικαιωματα.
Αυτη τη φορα η εκλπηξη αφορουσε την παρασταση της οπερας Il Prisioniero (Ο κρατουμενος) του Luigi Dallapicolla.
Ο Luigi Dallapiccola, οπως συνηθιζω να λεω, αποτελει τον ρομαντικο του δωδεκαφθογγισμου.
Οι συνθετες της δευτερης σχολης της Βιεννης Schönberg, Berg και Webern ειναι οι κλασικοι, που καθιερωσαν το πρωτο οργανωμενο συστημα της ατονικοτητας, το λεγομενο συστημα συνθεσης με δωδεκα φθογγους, που ο καθενας ειναι ανεξαρτητος απο τον αλλο ή συντομογραφικα δωδεκαφθογγο μουσικο συστημα.
Ο Luigi Dallapiccola αποκαλυψε τις εκφραστικες και αισθητικες του διαστασεις.
Για παραδειγμα στην οπερα Il Prisioniero χρησιμοποιει τρεις δωδεκαφθογγικες σειρες, την καθε μια ως σειραϊκο leitmotiv, πανω στις οποιες στηριζει αντιστοιχα τρεις μελωδιες σε μια δομικη και αισθητικη επαλληλια.
Τη μελωδια της παρακλησης με μικροδιαστηματικη δομικοτητα, που δινει το χαρακτηρα της ικεσιας, τη μελωδια της ελπιδας, δομημενη αρχικα με ασταθη και στη συνεχεια με σταθερα διαστηματα, που προβαλλουν το αισθητικο περιγραμμα της ελπιδας και τη σειρα της ελευθεριας, με διαστηματα διατονικα, που αντανακλουν τη ρωμη της ελευθεριας.
Συγκλονιστικη η φραση της οπερας:
"Fratello", dolcissima parola.
H τριτη μουσικη στιγμη μ' εφερε αρκετα χρονια πισω, απο τοτε που ειχα να επικοινωνησω με το εργο του Charles - Valentin Alkan.
O Alkan δεξιοτεχνης πιανιστας (στα εξι χρονια του μπηκε στο περιφημο Ωδειο του Παρισιου), με Βιβλικη κουλτουρα εξαιτιας της Εβραικης καταγωγης του, μαλιστα ασχοληθηκε επιπονα με τη μεταφραση της Βιβλου, που δεν εχει σωθει, αλλα και γνωση του Αρχαιοελληνικου πολιτισμου, φιλος του Liszt και του Hugo, φιλος και γειτονας του Chopin και της Sand στην Place d'Orlean, που χαρακτηριστηκε ως "ο Berlioz του πιανου" απο τον Hans von Bülow, αφου περασε το περιγραφικο και προγραμματικο στοιχειο του ρομαντισμου στη μουσικη για πιανο.
Ο Ηans von Bülow εκτελεσε, μαλιστα, στο Παρισι το εργο του Alkan Études dans tous les tons mineurs, μνημιωδες τεχνικο και δεξιοτεχνικο πιανιστικο εργο τριακοσιων σελιδων.
Ο Vincent d'Indy, μεσα απο το συγγραμμα του οποιου για τη μουσικη συνθεση (Cours de composition musicale), απο οτι θυμαμαι, πρεπει να γνωρισα στα νιατα μου το εργο του Alkan ελεγε γι' αυτον "Ce n'était pas Liszt, mais c'était plus intense et plus humainement émouvant" (Δεν ηταν ο Liszt, αλλα ηταν πιο εντονος και πιο ανθρωπινως συγκινητικος).
Και μονο απο τους τιτλους ορισμενων εργων μπορει κανεις να ανακαλυψει τις προθεσεις του.
Στη Grande Sonate pour piano "Les Quatre Âges de la vie" οι ηλικιες διαχωριζονται με το tempo, ενω ταυτοχρονα εμβολιζει το αισθητικο περιβαλλον του Faust του Göthe και του Προμηθεα του Αισχυλου.
Στα 20 χρονια το tempo καθοριζεται Très vite, στα 30 Quasi Faust, Assez vite, στα 40 Un heureux ménage, Lentement και στα 50 Prométhée enchaîné, Extrêmement lent.
Για να επισημανω τον προγραμματικο χαρακτηρα της μουσικης του αναφερω ακομα τη Symphonie pour piano seul (Συμφωνια για σολο πιανο) και το Concerto pour piano seul (Κοντσερτο για σολο πιανο).
Στη μουσικη του γλωσσα μπορει κανεις να ξεχωρισει τη συνθετη υφη (καθετες δομες, αρμονια και πολυφωνια) με πολυπλοκες πολυρρυθμιες και πολυφωνιες, τη χρησιμοποιηση πολυπλοκων τονικοτητων, οπως αυτες των φανταστικων κλιμακων, τη χρησιμοποιηση της τεχνικης της προοδευτικης τονικοτητας (progressive tonality) με αμφισβητηση της κεντρικης τονικοτητας, πχ στη Grande Sonate pour piano "Les Quatre Âges de la vie" αρχιζει στη ΡΕ μειζονα και καταληγει στη ΣΟΛ# ελασσονα, τη σχολαστικη αποφυγη των εναρμονιων μεταβολων, κλπ
Θα πρεπει ακομα να επισημανω την προτιμηση του Alkan στο piano à pédalier (πιανο με pedals).
Μαλιστα με ενα τετοιο πιανο του οικου Erard εκτελεσε ολα τα εργα για εκκλησιαστικο οργανο του Bach.
Οταν μιλω για piano à pédalier δεν αναφερομαι στα τρια γνωστα pedals που, με τη σημερινη διευρυνση των μνημονιακων γλωσσικων μας εμπειριων, θα μπορουσαν να χαρακτηριστουν και ως τροϊκανα pedals, απο τη μια γιατι ο αριθμος τους ειναι τρια και απο την αλλη γιατι ο ρολος τους αφορα διαφορα κρατηματα, πχ με το una corda pedal (αριστερο) περιοριζεται η ενταση με τη χρηση της μιας χορδης, με το sostenuto pedal (μεσαιο) γινεται επιλογη των κρατημενων φθογγων (καθε μεσαιο οργανο πρεπει να ειναι παντα επιλεκτικο, συμφωνα με τη λαικη θυμοσοφια "την υπογραφη και τον π@@τσο δεν τα βαζεις οπου ναναι", γι' αυτο και το μεσαιο pedal, απαιτει την καλη γνωση του Γαλλικου εμπρεσιονισμου) και το sustain pedal (δεξιο), που κραταει χωρις διακριση ολους τους φθογγους, αφηνοντας ελευθερους τους αρμονικους τους.
Το piano à pédalier εχει μια σειρα απο 2,5 ως 3 οχταβες χαμηλων φθογγων στα pedals, οπως το εκκλησιαστικο οργανο.
Στην πραγματικοτητα προκειται για ενα πιανο, που στη βαση του ενσωματωνει ενα δευτερο με φθογγους χαμηλων συχνοτητων.
Στο οργανο αυτο εχουν αφιερωθει αρκετα εργα της μουσικης φιλολογιας, πχ του Schumann (Studien, Skizzen, 6 Fugen über B-A-C-H), του Liszt (Fantasie und Fuge über den Choral "Ad nos, ad salutarem undam" απο την οπερα "Le prophète" του Meyerbeer), του Gounod (Fantasie sur l'hymne national russe, Suite Concertante, Danse Roumaine, Concerto σε E υφεση μειζονα, ολα για πιανο με pedals και ορχηστρα), του Saint-Saëns (Concerto για πιανο με pedal και ορχηστρα ως πρωτη γραφη του 2ου κοντσερτο για πιανο και ορχηστρα) και βεβαια του Alkan (12 Études pour les pieds seulement, Benedictus σε d, 13 Prières, 11 Grands Préludes et une transcription du "Messiah" de Händel, Impromptu sur le choral de Luther "Ein feste Burg ist unser Gott", Bombardo-Carillon κλπ).
Καπου στην ακρη του μυαλου μου βρισκονται απο πολυ παλια καποιες διασπαρτες σκεψεις του Alkan απο μια επιστολη του στο Γερμανο συνθετη, μαεστρο και συγγραφεα Ferdinand Hiller, που προσδιοριζουν το καταθλιπτικο στιγμα μιας μεγαλοφυιας, που ειναι καταδικασμενη στη μοναξια της ευαισθησιας της και που μετα απο τοσα χρονια βλεπω να δικαιωνεται "Καθημερινα γινομαι ολο και πιο μισανθρωπος και μισογυνης... τιποτα δεν αξιζει να κανουμε, καλο ή χρησιμο... Η κατασταση μου μου εκανε αποτροπαια λυπημενο και αξιοθρηνητο. Ακομα και η μουσικη δημιουργια εχει χασει την ελξη της για μενα, γιατι δεν μπορω να δω ενα στοχο ή ενα σκοπο".
Μετα απο ολα αυτα, δεν χρειαζεται νομιζω, να εχει λογους κανεις να βρισκεται στην Ελλαδα, στην οποια καθε μερα οι ζογκλερς του Μεγα Τσιρκο και τα Αλαφουζακια του Μαπα Σοου, προσπαθουν να δαμασουν την κοινη γνωμη με τα καμωματα των μνημονιοθηριων.
Το μονο ισως που αξιζει να κανουμε, ειναι να ακουσουμε το εκκεντρικου παραλογισμου εργο του Alkan "Marcia funèbre, sulla morte d'un Pappagallo" (Πενθιμο εμβατηριο, για το θανατο ενος παπαγαλου) για τρια ομποε, φαγκοτο και φωνες (οργανικη και φωνητικη συνθεση ενος τηλεοπτικου πανελ) για να "τιμησουμε" τους καθε ειδους φασιστοπαπαγαλους, τη γελοιοτητα των οποιων μονο το ηχοχρωμα του φαγκοτου θα μπορουσε να αποδωσει.
(LOIN DE LA GRÈCE)
{ΤΡΕΙΣ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ
(ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ)}
Πολλοι μου διατυπωσαν το παραπονο, πως απο την αρχη της χρονιας εχω χαθει.
Νομιζω πως μ' αδικουν, αφου η ηλεκτρονικη παρουσια μου με 50 σχολια και αρθρα το διαστημα αυτο ειναι παγια και διαρκης, μεχρι να βαρεθω και να σταματησω.
Εξαλλου, η ηλεκτρονικη παρουσια μου ειναι πιο χρησιμη απο τη φυσικη, την οποια φυσικη δεν αξιζει και δεν σκοπευω να παραχωρησω σε κανεναν αλλο περα απο τις τρεις μεγαλες μου αγαπες, την Claudine, τη Chloé και τη Jagie, που την εχουν πραγματικα αναγκη και την εκτιμουν.
Στην πρωτη μουσικη στιγμη δυο σπανιες εκτελεσεις με ενα κοινο στοιχειο, την καταπληκτικη φωνη της Irma Kolassi, ξαδελφης του επισης ιστορικου μαεστρου και βιολονιστα Βυρωνα Κολαση (χρησιμοποιω τη Λατινικη της γραφη, γιατι μ' αυτη διεπρεψε κοντα στους μεγαλυτερους δημιουργους του 20ου αιωνα, πχ Stravinsky, Prokofiev, με κεντρο το Παρισι, οπου και διδαξε στη Schola Cantorum).
Η πρωτη εκτελεση του 1956 με τη London Philharmonic Orchestra του Poème de l'amour et de la mer (Ποιημα της αγαπης και της θαλασσας) του Amédée - Ernest Chausson.
Kαλοκαιρινο εργο πανω σε δυο ποιηματα του Maurice Bouchor με ενα συντομο ορχηστρικο Ιντερλουντιο, στο οποιο, περα απο τη φωνη της Irma Kolassi, μπορει κανεις να απολαυσει το Γαλλικο ηχοχρωμα και την ερωτικη ποιηση σε μια μυσταγωγια, που μονο το Παρισινο περιβαλλον και η Γαλλικη γλωσσα μπορουν να αποδωσουν, γι' αυτο και δεν ασελγω κανοντας αποπειρα απoδοσης του στην Ελληνικη γλωσσα, που αν θελει κανεις να τη μισησει δεν εχει παρα να υπομεινει για λιγα λεπτα το μαρτυριο της λεκτικης πολιτικης φαλαγγας.
Ευτυχως, ομως, υπαρχει η Αρχαιοελληνικη γραμματεια και τα πατερικα κειμενα, η εκκλησιαστικη υμνογραφια και το δημοτικο τραγουδι, ο Ρηγας Φεραιος και ο Μακρυγιαννης, ο Ροιδης και ο Παπαδιαμαντης, ο Παλαμας και ο Ριτσος, ο Σεφερης και ο Ελυτης, ο Γιανναρας και ο Ζουραρις, κλπ, κλπ.
Τα ποιητικα κειμενα του Maurice Bouchor ειναι ζωγραφισμενα με λεπτεπιλεπτες αποχρωσεις, ανυπαρκτες στη χωρα της μνημονιοθεραπειας, που πολυ φοβαμαι πως θα υποβαλλει στη λιτοτητα ακομα και τον ερωτα, αφου ηδη εχει βαλει χερι σε μια παραπλευρη, πολλες φορες και ανεπιθυμητη, συνεπεια του, τα παιδια.
Διπλα στον Ηρωδη και τον Hitler υπηρχαν γυναικες, που εδιναν αιγλη στη βαρβαροτητα, η Σαλωμη και η Eva Braun.
To προβλημα ειναι οταν διπλα στην ιδια τη βαρβαροτητα βρισκεται ενας αποκρουστικος σακατης, που κανει τα απεχθη συμβολα της ελκυστικα.
"La fleur des eaux
.............................
L'air est plein d'une odeur exquise de lilas,
La mer au grand soleil va toute s'embraser,
............................
O ciel qui de ses yeux dois porter la couleur,
...........................
La mer chante, et le vent moqueur
Raille l'angoisse de mon cœur".
Interlude
"La mort de l'amour
..............................
Le vent roulait les feuilles mortes;
Mes pensées
Roulaient comme des feuilles mortes,
Dans la nuit.
............................
Comme des fronts de morts nos fronts avaient pâli,
Et, muet, me penchant vers elle, je pus lire
Ce mot fatal écrit dans ses grands yeux: l'oubli.
..............................
Le temps des lilas et le temps des roses
Ne reviendra plus à ce printemps-ci;
..............................
Le temps des lilas et le temps des roses
Est passé, le temps des œillets aussi.
..............................
Le temps des lilas et le temps des roses
Avec notre amour est mort à jamais".
Η δευτερη εκτελεση του 1959 με τη Συμφωνικη Ορχηστρα του BBC και μαεστρο τον ιδιο τον συνθετη στην οπερα - ορατοριο Οedipus Rex (Οιδιπους Τυραννος) του Igor Stravinsky, σε κειμενα του Jean Cocteau, με τον ιδιο τον Jean Cocteau στα αφηγηματικα μερη και την Irma Kolassi ως Ιοκαστη, σε ζωντανη ηχογραφηση απο το Royal Festival Hall του Λονδινου.
Μοναδικη στιγμη με τρια ιερα τερατα, Igor Stravinsky, Jean Cocteau και Irma Kolassi.
Η δευτερη μουσικη στιγμη, απο την οπερα της Lyon, που μας εχει συνηθισει με πρωτοποριακες και ευρηματικες παραγωγες.
Θυμαμαι πριν χρονια την παραγωγη της λυρικης φαντασιας του Ravel σε δυο μερη L'enfant et les sortilèges (Το παιδι και τα μαγια), στην οποια περα απο την αρτιοτητα της σκηνικης παρουσιας, ξεχωριζε η ευρηματικοτητα της ορχηστρικης μεταγραφης, για πιανο (4 χερια), βιολοντσελο και φλαουτο.
"Μνημονιακη", αλλα εντυπωσιακη, παρεμβαση στην εμπρεσιονιστικη ορχηστρικη αφθονια του Ravel, που δεν στραγγαλισε, ομως, κανενα απο τα ενορχηστρωτικα της δικαιωματα.
Αυτη τη φορα η εκλπηξη αφορουσε την παρασταση της οπερας Il Prisioniero (Ο κρατουμενος) του Luigi Dallapicolla.
Ο Luigi Dallapiccola, οπως συνηθιζω να λεω, αποτελει τον ρομαντικο του δωδεκαφθογγισμου.
Οι συνθετες της δευτερης σχολης της Βιεννης Schönberg, Berg και Webern ειναι οι κλασικοι, που καθιερωσαν το πρωτο οργανωμενο συστημα της ατονικοτητας, το λεγομενο συστημα συνθεσης με δωδεκα φθογγους, που ο καθενας ειναι ανεξαρτητος απο τον αλλο ή συντομογραφικα δωδεκαφθογγο μουσικο συστημα.
Ο Luigi Dallapiccola αποκαλυψε τις εκφραστικες και αισθητικες του διαστασεις.
Για παραδειγμα στην οπερα Il Prisioniero χρησιμοποιει τρεις δωδεκαφθογγικες σειρες, την καθε μια ως σειραϊκο leitmotiv, πανω στις οποιες στηριζει αντιστοιχα τρεις μελωδιες σε μια δομικη και αισθητικη επαλληλια.
Τη μελωδια της παρακλησης με μικροδιαστηματικη δομικοτητα, που δινει το χαρακτηρα της ικεσιας, τη μελωδια της ελπιδας, δομημενη αρχικα με ασταθη και στη συνεχεια με σταθερα διαστηματα, που προβαλλουν το αισθητικο περιγραμμα της ελπιδας και τη σειρα της ελευθεριας, με διαστηματα διατονικα, που αντανακλουν τη ρωμη της ελευθεριας.
Συγκλονιστικη η φραση της οπερας:
"Fratello", dolcissima parola.
H τριτη μουσικη στιγμη μ' εφερε αρκετα χρονια πισω, απο τοτε που ειχα να επικοινωνησω με το εργο του Charles - Valentin Alkan.
O Alkan δεξιοτεχνης πιανιστας (στα εξι χρονια του μπηκε στο περιφημο Ωδειο του Παρισιου), με Βιβλικη κουλτουρα εξαιτιας της Εβραικης καταγωγης του, μαλιστα ασχοληθηκε επιπονα με τη μεταφραση της Βιβλου, που δεν εχει σωθει, αλλα και γνωση του Αρχαιοελληνικου πολιτισμου, φιλος του Liszt και του Hugo, φιλος και γειτονας του Chopin και της Sand στην Place d'Orlean, που χαρακτηριστηκε ως "ο Berlioz του πιανου" απο τον Hans von Bülow, αφου περασε το περιγραφικο και προγραμματικο στοιχειο του ρομαντισμου στη μουσικη για πιανο.
Ο Ηans von Bülow εκτελεσε, μαλιστα, στο Παρισι το εργο του Alkan Études dans tous les tons mineurs, μνημιωδες τεχνικο και δεξιοτεχνικο πιανιστικο εργο τριακοσιων σελιδων.
Ο Vincent d'Indy, μεσα απο το συγγραμμα του οποιου για τη μουσικη συνθεση (Cours de composition musicale), απο οτι θυμαμαι, πρεπει να γνωρισα στα νιατα μου το εργο του Alkan ελεγε γι' αυτον "Ce n'était pas Liszt, mais c'était plus intense et plus humainement émouvant" (Δεν ηταν ο Liszt, αλλα ηταν πιο εντονος και πιο ανθρωπινως συγκινητικος).
Και μονο απο τους τιτλους ορισμενων εργων μπορει κανεις να ανακαλυψει τις προθεσεις του.
Στη Grande Sonate pour piano "Les Quatre Âges de la vie" οι ηλικιες διαχωριζονται με το tempo, ενω ταυτοχρονα εμβολιζει το αισθητικο περιβαλλον του Faust του Göthe και του Προμηθεα του Αισχυλου.
Στα 20 χρονια το tempo καθοριζεται Très vite, στα 30 Quasi Faust, Assez vite, στα 40 Un heureux ménage, Lentement και στα 50 Prométhée enchaîné, Extrêmement lent.
Για να επισημανω τον προγραμματικο χαρακτηρα της μουσικης του αναφερω ακομα τη Symphonie pour piano seul (Συμφωνια για σολο πιανο) και το Concerto pour piano seul (Κοντσερτο για σολο πιανο).
Στη μουσικη του γλωσσα μπορει κανεις να ξεχωρισει τη συνθετη υφη (καθετες δομες, αρμονια και πολυφωνια) με πολυπλοκες πολυρρυθμιες και πολυφωνιες, τη χρησιμοποιηση πολυπλοκων τονικοτητων, οπως αυτες των φανταστικων κλιμακων, τη χρησιμοποιηση της τεχνικης της προοδευτικης τονικοτητας (progressive tonality) με αμφισβητηση της κεντρικης τονικοτητας, πχ στη Grande Sonate pour piano "Les Quatre Âges de la vie" αρχιζει στη ΡΕ μειζονα και καταληγει στη ΣΟΛ# ελασσονα, τη σχολαστικη αποφυγη των εναρμονιων μεταβολων, κλπ
Θα πρεπει ακομα να επισημανω την προτιμηση του Alkan στο piano à pédalier (πιανο με pedals).
Μαλιστα με ενα τετοιο πιανο του οικου Erard εκτελεσε ολα τα εργα για εκκλησιαστικο οργανο του Bach.
Οταν μιλω για piano à pédalier δεν αναφερομαι στα τρια γνωστα pedals που, με τη σημερινη διευρυνση των μνημονιακων γλωσσικων μας εμπειριων, θα μπορουσαν να χαρακτηριστουν και ως τροϊκανα pedals, απο τη μια γιατι ο αριθμος τους ειναι τρια και απο την αλλη γιατι ο ρολος τους αφορα διαφορα κρατηματα, πχ με το una corda pedal (αριστερο) περιοριζεται η ενταση με τη χρηση της μιας χορδης, με το sostenuto pedal (μεσαιο) γινεται επιλογη των κρατημενων φθογγων (καθε μεσαιο οργανο πρεπει να ειναι παντα επιλεκτικο, συμφωνα με τη λαικη θυμοσοφια "την υπογραφη και τον π@@τσο δεν τα βαζεις οπου ναναι", γι' αυτο και το μεσαιο pedal, απαιτει την καλη γνωση του Γαλλικου εμπρεσιονισμου) και το sustain pedal (δεξιο), που κραταει χωρις διακριση ολους τους φθογγους, αφηνοντας ελευθερους τους αρμονικους τους.
Το piano à pédalier εχει μια σειρα απο 2,5 ως 3 οχταβες χαμηλων φθογγων στα pedals, οπως το εκκλησιαστικο οργανο.
Στην πραγματικοτητα προκειται για ενα πιανο, που στη βαση του ενσωματωνει ενα δευτερο με φθογγους χαμηλων συχνοτητων.
Στο οργανο αυτο εχουν αφιερωθει αρκετα εργα της μουσικης φιλολογιας, πχ του Schumann (Studien, Skizzen, 6 Fugen über B-A-C-H), του Liszt (Fantasie und Fuge über den Choral "Ad nos, ad salutarem undam" απο την οπερα "Le prophète" του Meyerbeer), του Gounod (Fantasie sur l'hymne national russe, Suite Concertante, Danse Roumaine, Concerto σε E υφεση μειζονα, ολα για πιανο με pedals και ορχηστρα), του Saint-Saëns (Concerto για πιανο με pedal και ορχηστρα ως πρωτη γραφη του 2ου κοντσερτο για πιανο και ορχηστρα) και βεβαια του Alkan (12 Études pour les pieds seulement, Benedictus σε d, 13 Prières, 11 Grands Préludes et une transcription du "Messiah" de Händel, Impromptu sur le choral de Luther "Ein feste Burg ist unser Gott", Bombardo-Carillon κλπ).
Καπου στην ακρη του μυαλου μου βρισκονται απο πολυ παλια καποιες διασπαρτες σκεψεις του Alkan απο μια επιστολη του στο Γερμανο συνθετη, μαεστρο και συγγραφεα Ferdinand Hiller, που προσδιοριζουν το καταθλιπτικο στιγμα μιας μεγαλοφυιας, που ειναι καταδικασμενη στη μοναξια της ευαισθησιας της και που μετα απο τοσα χρονια βλεπω να δικαιωνεται "Καθημερινα γινομαι ολο και πιο μισανθρωπος και μισογυνης... τιποτα δεν αξιζει να κανουμε, καλο ή χρησιμο... Η κατασταση μου μου εκανε αποτροπαια λυπημενο και αξιοθρηνητο. Ακομα και η μουσικη δημιουργια εχει χασει την ελξη της για μενα, γιατι δεν μπορω να δω ενα στοχο ή ενα σκοπο".
Μετα απο ολα αυτα, δεν χρειαζεται νομιζω, να εχει λογους κανεις να βρισκεται στην Ελλαδα, στην οποια καθε μερα οι ζογκλερς του Μεγα Τσιρκο και τα Αλαφουζακια του Μαπα Σοου, προσπαθουν να δαμασουν την κοινη γνωμη με τα καμωματα των μνημονιοθηριων.
Το μονο ισως που αξιζει να κανουμε, ειναι να ακουσουμε το εκκεντρικου παραλογισμου εργο του Alkan "Marcia funèbre, sulla morte d'un Pappagallo" (Πενθιμο εμβατηριο, για το θανατο ενος παπαγαλου) για τρια ομποε, φαγκοτο και φωνες (οργανικη και φωνητικη συνθεση ενος τηλεοπτικου πανελ) για να "τιμησουμε" τους καθε ειδους φασιστοπαπαγαλους, τη γελοιοτητα των οποιων μονο το ηχοχρωμα του φαγκοτου θα μπορουσε να αποδωσει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου