Κυριακή 21 Ιουλίου 2013

IN MEMORIAM ΗENRI DUTILLEUX

MYSTÈRE DE L'INSTANT

Στις 22 Ιουλιου συμπληρωνονται δυο μηνες απο την απωλεια στις 22 Μαΐου ενος μοναχικου κοσμοπολιτη της μουσικης του 20ου αιωνα, του Henri Dutilleux, πληρους εργου και ημερων (97 χρονων), ενος ακομα μεγαλου Γαλλου δημιουργου, που διατηρησε την παραδοση της ηχοχρωματικης πολυχρωμιας των Debussy και Ravel, αισθητικα και τεχνικα κινουμενος αναμεσα στον Messiaen και τον Boulez.

Το ιστορικο "le cimetière du
Montparnasse" φιλοξενει στην αιωνιοτητα και την αθανασια ενα ακομα πνευματικο συμβολο του Γαλλικου πολιτισμου και προσωπικα αισθανομαι ενοχες, που για δυο μηνες δεν αξιωθηκα να γραψω λιγα λογια για τη φυσικη - βιολογικη "απουσια", γιατι πνευματικα ειναι πανταχου παρων, ενος δημιουργου, που κανει ιδιαιτερα εμας τους προσκυνητες της Πολης του Φωτος μελαγχολικοτερους και μοναχικοτερους, οταν μαλιστα ειμαστε αναγκασμενοι να περναμε ενα μεγαλο μερος της αχαρης ζωης μας μακρια απο αυτη στη Χωρα του Σκοτους.

Το εργο, λοιπον, του Henri Dutilleux αιωρειται, χωρις τεχνικες ιδεοληψιες, στην πρωτοπορια και την παραδοση, την τονικοτητα και την ατονικοτητα, την τροπικοτητα και τη jazz, τον ελευθερο και τον οργανωμενο σειραϊσμο (πχ στο εργο του 3 strophes sur le nom de Sacher (1976–1982), για βιολοντσελο, που γραφτηκε κατα παραγγελια του Mstislav Rostropovich για τα εβδομηνταχρονα του Paul Sacher, χρησιμοποιησε το λεγομενο Εξαχορδο του Sacher, που βασιζεται στους φθογγους που προερχονται απο το ονομα του Ελβετου μαεστρου και χρησιμοποιηθηκε και απο αλλους συνθετες, οπως ο Boulez - Εξαχορδο του Sacher: eS-A-C-H-E-Re), τη συνεκτικη χρηση συχνα του pedal, τη δεξιοτεχνικη αξιοποιηση της αντιστικτικης γραφης, κλπ.

O Henri Dutilleux, εκτος απο τις Γαλλικες επιρροες, αφομοιωσε, επισης, τεχνικα και εκφραστικα στοιχεια των Bartok, Stravinsky και Britten, πανω σ' ενα αισθητικο υποβαθρο της ποιησης, της ζωγραφικης και της φιλοσοφιας των Vincent van Gogh, Charles Baudelaire και Marcel Proust και κατω απο συμμετρικες δομικοτητες και μεταμορφωσεις της φορμας.

Εξαλλου, δεν υπαρχει Γαλλος συνθετης, απο το δευτερο μισο του 19ου αιωνα ως σημερα, χωρις ενα κομματι των Mallarmé και Baudelaire στο εργο του.

Αναμεσα στα εργα του αναφερω επιγραμματικα τα παρακατω:
Τη Σονατα για πιανο, το Trois Préludes για πιανο (D'ombre et de silence, Sur un même accord, Le jeu des contraires), τα τρια κοντσερτα, για βιολοντσελο (Tout un monde lointain...), για βιολι (L'arbre des songes, γραμμενο αρχικα για τον Yahudi Menuhin, που η πρωτη εκτελεση του, ομως, εγινε απο τον Isaac Stern) και το Νυχτερινο για βιολι και ορχηστρα στον τυπο του κοντσερτου (Sur le même accord, αφιερωμενο στη βιολονιστρια Anne-Sophie Mutter, στη δομικη βαση μιας συγχορδιας), τα ορχηστρικα εργα Πρωτη Συμφωνια, Δευτερη Συμφωνια (Le double, για δυο ορχηστρικα συνολα στον τυπο του Μπαροκικου concerto grosso), Métaboles (αναπτυξη της ιδεας των μεταμορφωσεων και των δομικων μεταβολων), Timbres, espace, mouvement ou la nuit etoilée (εμπνευμενο απο το εργο του  Vincent Van Gogh "Εναστρη Νυχτα"), Mystère de l'instant, το μπαλετο Le loup, τα εργα μουσικης δωματιου, πχ το κουαρτετο Ainsi la nuit, το Deux sonnets de Jean Cassou για φαγκοτο και πιανο, το Les Citations για ομποε, harpsichord, κοντρα μπασο και κρουστα, τον κυκλο των τραγουδιων Correspondances για σοπρανο και ορχηστρα σε ποιηματα και κειμενα των Prithwindra Mukherjee, Rainer Maria Rilke, Aleksandr Solzhenitsyn και Vincent van Gogh, κλπ.  

Ο Henri Dutilleux ηταν μια Ιερη Αγελαδα, χωρις εισαγωγικα και με ολη τη σημασια και το σεβασμο των ιερων συμβολων και του πολιτισμου, επιγεια θεοτητα του μουσικου πολιτισμου, που απο το 1945 ως το 1963 ηταν επικεφαλης των μουσικων παραγωγων της Γαλλικης Ραδιοφωνιας  και ευτυχως στη χωρα του δεν βρεθηκαν οι, κατα το Ομηρικον Επος, "νηπιοι" ψευτοσωτηρες του παραλυτου γερμανικου κτηνους και της κομπλεξικης διαβολοκορης ("παιδι παπα, διαβολου εγγονι") να δολοφονησουν τις Ιερες Αγελαδες του "υπεριονος ηελιοιο" (Οδυσσεια) (υπερλαμπρου Ηλιου) του πολιτισμου.

Τελικα, ο θανατος ως πυλη προς την αιωνιοτητα ειναι, για να χρησιμοποιησω τα λογια του Henri Dutilleux ενα "Mystère de l'instant"* (Στιγμιαιο Μυστηριο).

ΥΓ.
Στη Γαλλια πολλοι δημιουργοι, συχνα, δεχτηκαν αυστηρη κριτικη για την ποσοτητα του εργου τους.
Οπως ο Boulez κατακριθηκε οταν στραφηκε στη δραστηριοτητα του μαεστρου, παραμελωντας, κατα τους Γαλλους, τη συνθεση, ετσι και ο Henri Dutilleux σχολιαστηκε για τη μικρη συνθετικη του παραγωγη σε σχεση με τον μακρο βιο του.
Ο ιδιος ελεγε:
"Εαν ειμαι αργος δεν ειναι, για να πω την αληθεια, πως δεν εργαζομαι, αλλα  πως διαχειριζομαι ασχημα τη διατηρηση του χρονου της εργασιας μου..."

* Εργο του Henri Dutilleux του 1986 - 1989 για ορχηστρα εγχορδων, cymbalum, κοινως σαντουρι και κρουστα, σε τρεις κινησεις με πολυστυλιστικα στοιχεια, σε μια ισορροπια αναμεσα στην πρωτοπορια και τις παραδοσιακες τεχνικες:
Τη πολλαπλη και δυσδιακριτη δομικοτητα της πρωτης κινησης (Appels, rumeurs), την πλατια και εκτεταμενη μονωδια της δευτερης κινησης (Litanie) και τους σολιστικους διαλογους του βιολιου, του βιολοντσελου, του κοντρα μπασο και του κουαρτετου των βιολοντσελων με το cymbalum και τα timbales της τριτης κινησης (Soliloque).
Το εργο γραφτηκε κατα παραγγελια του Paul Sacher, στον οποιο ειναι και αφιερωμενο και οι δομικες μεταμορφωσεις του πηγαζουν απο το Εξαχορδο του Sacher.

Σημειωση
Παρα τη διακοπη της προσωπικης επικοινωνιας και παρα την προσφατη απωλεια αγαπητου μου φιλου απο την ασθενεια της εποχης, τη μνημονιοαυτοχειρια, που με βυθισε στη θλιψη, οι δημοσιευσεις μου συνεχιζονται αδιαλειπτα στην προσωπικη μου ιστοσελιδα:
athadim.blogspot.com

Μεχρι σημερα, 22 Ιουλιου, για το μηνα αυτο καταχωρησα 22 σχολια, δηλαδη, ενα για καθε μερα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου